Als een werknemer schade oploopt tijdens de uitvoering van de reguliere overeengekomen werkzaamheden dan is de werkgever in beginsel voor deze schade aansprakelijk. Dit is niet het geval indien: (i) de werkgever duidelijk kan aantonen dat hij aan zijn zorgplicht heeft voldaan,(ii) indien de ontstane schade het gevolg is van opzet of bewuste roekeloosheid aan de zijde van de werknemer en/of (iii) indien blijkt dat ook door het voldoen aan de zorgplicht de schade niet had kunnen worden voorkomen.

Wettelijk kader
De bovengenoemde zorgplicht van de werkgever volgt uit artikel 7:658 lid 1 BW lid 1 en is verder vormgegeven in jurisprudentie. Conclusie is dat de werkgever een vergaande zorgplicht heeft jegens een werknemer, omdat hij degene is die de arbeidsomstandigheden kan bepalen. In het bijzonder moet een werkgever redelijkerwijs betrachten de zorg op zich te hebben genomen om schade te voorkomen. Dit kan de werkgever onder ander doen door de uitvoering van een Risico Inventarisatie en Evaluatie, oftewel de bekende RI&E.

Bewijslast
De werknemer dient aan te tonen dat hij schade heeft geleden in de uitoefening van de werkzaamheden. Als dit vast komt te staan is de werkgever aansprakelijk, tenzij hij aantoont dat:

• de schade het gevolg is van opzettelijk of bewust roekeloos handelen van de werknemer, of;
• hij aan zijn zorgplicht heeft voldaan, of;
• de schade ook zou zijn ontstaan als aan de zorgplicht zou zijn voldaan.

Op het moment dat de werkgever kan aantonen dat hij aan zijn zorgplicht heeft voldaan, dient van de werknemer te worden verwacht dat hij dit in voldoende mate weerlegt. Hetzelfde geldt ook voor een gemotiveerd eigen schuld-verweer van de werkgever (m.a.w. de werkgever stelt gemotiveerd dat de schade is ontstaan door de eigen schuld van werknemer), dan heeft de werkgever dit ook in voldoende mate weerlegt. Als werknemer stelt dat een ongeval heeft plaatsgevonden tijdens het werk is dit al voldoende. Een werknemer hoeft namelijk niet de precieze toedracht te bewijzen alsmede is niet vereist dat de werknemer de schade heeft opgelopen in de uitvoering van de specifiek aan hem toebedeelde taken. Echter de zorgplicht van de werkgever reikt niet zo ver dat hij ook zorg dient te dragen voor de werknemer in de privésituatie.

Beroepsziekte
Hier geldt de omkeringsregel van de bewijslast. Namelijk bij multi-causale beroepsziekten (bijv. RSI) kan het voor de werknemer een lastige opgave zijn om het causaal verband tussen de gezondheidsschade en de overeengekomen werkzaamheden aan te tonen. Deze regel impliceert, kort gezegd, dat het causaal verband tussen de gezondheidsschade en de werkzaamheden voorshands worden aangenomen indien de werknemer aantoont dat de werkgever niet aan zijn zorgplicht heeft voldaan.

Zorgplicht werkgever
De zorgplicht van de werkgever wordt onder andere ingekleurd door geschreven publiekrechtelijke en ongeschreven civielrechtelijke normen. Een publiekrechtelijke norm is bijvoorbeeld een Arbonorm. Bij schending van een dergelijke norm is er in beginsel sprake van schending van de zorgplicht door de werkgever en is hij derhalve aansprakelijk. Echter als de werkgever zich wel houdt aan alle Arbonormen, betekent dit niet automatisch dat hij de aansprakelijkheidsdans kan ontspringen.

De zorgplicht van de werkgever kan ook worden ingekleurd door ongeschreven recht. Er wordt dan gekeken naar de grootte van de kans op schade, de ernst van de te verwachten gevolgen en de bezwaarlijkheid van eventueel te nemen voorzorgsmaatregelen. Het alleen waarschuwen voor gevaar is vaak onvoldoende wanneer met het treffen van een eenvoudige maatregel schade had kunnen worden voorkomen.

Eigen schuld werknemer
Bij een eigen schuld van de werknemer wordt gekeken of er sprake is van opzet of bewuste roekeloosheid waardoor eventuele aansprakelijkheid van de werkgever vervalt. De eerlijkheid gebied te zeggen dat daar in de praktijk vrijwel nooit aan wordt voldaan. Dit, omdat er pas sprake is van bewuste roekeloosheid als de werknemer zich van het roekeloos gedrag direct voorafgaand aan het ongeval bewust is geweest. Om deze bewustwording bij een werknemer te kunnen bewijzen is een lastige klus.

Conclusie
In de regel is een werkgever al vrij snel aansprakelijk voor arbeidsongevallen en beroepsziekten die zich voordoen bij een van zijn medewerkers. Om de potentiele risico`s (tijdig) in kaart te brengen is het opstellen van een RI&E dan ook onontbeerlijk (dit is een publiekrechtelijke norm). Daarnaast dient er een actief beleid te worden gevoerd op het voorkomen van uitval.

C&J Juridisch Advies